Kemik iliği, kemiklerin içinde yer alan süngerimsi bir dokudur ve kan hücrelerini üreten kök hücrelerin kaynağıdır. Kök hücreler, dokulara oksijen taşımak, enfeksiyonlarla savaşmak ve kanamayı önlemek için gerekli olan kan hücrelerini üretir. Kemik iliğinin işlevini yerine getirememesi durumunda, kan hücrelerinde belirgin bir azalma görülür ve bu durum hastanın yaşamını tehdit eder.

Kemik iliği nakli, hastanın kemik iliğinin tamamen veya kısmen boşaltılıp, doku grubuyla uyumlu ve sağlıklı bir vericiden alınan kök hücrelerin hastaya nakledilmesi işlemidir. Bu süreç, birçok hastalığın tedavisinde etkin bir yöntem olarak kullanılır. Nakil için gerekli kök hücreler kemik iliğinden, kan hücrelerinden veya göbek kordonu kanından elde edilebilir. Günümüzde, sadece kemik iliğinden değil, farklı kaynaklardan da kök hücre elde edilebildiği için bu işlem "hematopoetik kök hücre nakli" olarak da adlandırılmaktadır.

Kemik iliği naklinin temel amacı, sağlıklı kök hücreleri olan bir vericiden alınan hücrelerin lösemi gibi kan hastalıkları olan hastalara nakledilmesidir. Bu sayede, hastanın normal kan hücre üretimi sağlanmış olur.

Kemik iliği nakli, uzun süren bir tedavi sürecini kapsar. Kan kök hücreleri, kemik iliğinden veya kan dolaşımından aferez cihazıyla toplanır. Çok nadir durumlarda ise yeni doğan bebeğin kordon kanından enjektörle toplanır. Vericiden alınan kök hücrelerin miktarı oldukça az olduğundan, bu işlem verici için genellikle herhangi bir sorun teşkil etmez.

Nakil işlemi sonrasında, sağlıklı kök hücrelerin kan hücreleri üretmesi hızlanır. Kemik iliğinin alıcıda reddini önlemek amacıyla, yaklaşık 6 ay boyunca koruyucu tedaviler uygulanır.

Kemik iliği nakli, gelişmiş hematoloji merkezlerinde olduğu gibi Türkiye'de de başarıyla gerçekleştirilmektedir. Kan kanserlerinin türüne ve vericinin uygunluğuna göre başarı oranı değişiklik göstermekle birlikte, genel olarak %43 ile %83 arasında başarı sağlanmaktadır.

Kemik iliği nakli, lösemi, lenfoma, multiple myelom gibi hematolojik malignitelerin yanı sıra, doğumsal bağışıklık sistemi bozuklukları ve bazı genetik hastalıkların tedavisinde de kullanılmaktadır. Nakil öncesi ve sonrası süreçte hastaların dikkat etmesi gereken birçok faktör bulunmaktadır. Bu süreç, detaylı bir hazırlık süreci gerektirir ve hastaların yakın takibi önemlidir.